AN t-seachdain-sa chaidh, fhuair sinn sealladh air cho deònach is a tha an ginealach òg an guthan a thogail mu chuspairean poilitigeach agus rinn iad sin ann an dòigh gu math inntinneach. Air Dihaoine, chaidh 15,000 duine-cloinne air stailc, is iad ag iarraidh gun gabh luchd-poileataigs ris na poileasaidhean radaigeach a tha dhìth oirnn gus stad a chur air atharrachadh na gnàth-shìde.
An-uiridh, dh’fhoillsich panail de dh’eòlaichean co-cheangailte ris na Dùthchannan Aonaichte aithisg a thug seachad rabhadh cudromach; cho-dhùin iad nach robh ach 12 bliadhna air fhàgail againn gus blàthachadh na cruinne gu a chumail aig ìre 1.5C. Fiù ’s aig an ìre ìosal sin, bheireadh sin buaidh mhòr air ar saoghal. Nochd aithisg eile mun aon àm, a dhearbh gun deach 60% de bheathaichean an t-saoghail a sgrios on bhliadhna 1970. Is truagh nach eil ar luchd-poileataigs deònach èisteachd ris na rabhaidhean seo.
Ma thèid an saoghal a sgrios le blàthachadh na cruinne a tha an siostam eaconomaigeach agus poileataigeach againne air adhbharachadh, ’s e clann latha an-diugh agus na ginealaichean ri thighinn as motha a dh’fhuilingeas. Is beag an t-iongnadh gum biodh iad airson iomairt is strì a dhèanamh mu dhèidhinn.
Chuir am Prìomhaire sìos orra, ag ràdh gun robh iad a’ cosg ùine ann an dòigh mì-iomchaidh agus gum b’ fheàrr dhaibh dol dhan na clasaichean aca. Feumaidh nach do mhothaich i gu bheil ise agus an Riaghaltas aice dìreach air dà bhliadhna a chosg a’ dèanamh bùrach de Bhrexit. Dìreach smaoinich air an adhartas a b’ urrainn don Riaghaltas Bhreatainn a bhith air a dhèanamh le atharrachadh na gnàth-shìde, am measg iomadach roinn phoileasaidh eile, mura b’ e gun robh iad a’ cosg ùine air Brexit.
’S e eisimpleir glè inntinneach a th’ anns an stailc seo. ’S e an ginealach òg seo a’ chiad ghinealaich a thogadh leis an t-eadar-lìon fad am beatha agus anns gach roinn den bheatha aca, chan ann a-mhàin air le àireamh beag de choimpiutairean, mar a bha e nuair a bha mise nam bhalach. Mar a shaoileadh tu, tha seo air buaidh a thoirt air mar a bhios iad ag iomairt, agus feuchainn ri atharrachaidhean poilitigeach a bhrosnachadh.
Cha b’ e buidheann proifeasanta no pàrtaidh poilitigeach a bh’ ann a chur an stailc seo air dòigh, ach lionradh de chlann a thog ceanglaichean le chèile air loidhne. Chan ann a-mhàin anns an Rìoghachd Aonaichte a tha na stailcean seo air tachairt. Thairis air na mìosan a dh’fhalbh chaidh clann-sgoile air stailc ann an iomadh dùthaich, bho Shealainn Nuadh gu Uganda, agus an aon teachdaireachd aca uile.
Thuirt cuid a bha an sàs ann gun d’ fhuair iad am beachd airson na stailc bho Greta Thunberg, nighean-sgoile bhon t-Suain, a tha air a clasaichean a dhiùltadh gach Dihaoine fad mhìosan a-nis agus a thug seachad òraidean air a’ chuspair aig tachartasan eadar-nàiseanta. Agus tha Greta fhèin ag ràdh gun d’ fhuair ise brosnachadh bhon iomairt aig clann-sgoile ann an Florida “March For Our Lives” – an strì airson laghan nas teinne air gunnaichean anns na Stàitean às dèidh dhan ionnsaigh uabhasach anns an do dh’eug 17 clann-sgoile ann am Parkland ann am Florida an-uiridh.
Thug e togail dhomh an stailc seo fhaicinn. ’S e rud gabhaltach a th’ ann am misneachd agus ma tha sinn gus a’ chùis a dhèanamh air na cnapan-starra a tha romhainn uile air a’ phlanaid seo, bidh misneachd a dhìth oirnn. Tha e cho furasta fàs trom-inntinneach a’ beachdachadh air na tha romhainn, ach cha bu chòir dhuinn. A-rèir coltais, chan eil an ginealach ùr seo deònach leigeil linn sin a dhèanamh.
On a fhuair an siostam calpachas nua-libearalach làmh an uachdair air eaconomaidhean agus pàrtaidhean poilitigeach anns an iomadh dùthaich, a’ tòiseachadh anns na 1980an, tha e air an t-saoghal agus an àrainneachd a chreachadh. Agus às dèidh gach bliadhna tha lùghdachadh air tighinn air an àireamh de dhaoine a tha a’ faighinn buannachd sam bith às an t-siostam mì-chothromach seo.
Chan eil an ginealach òg, no mo ghinealach-sa a-rèir coltais, cho deònach an siostam calpachas fhàgail aig na billeanairean agus fhad is a tha na billeanan eile beò ann am bochdainn agus ar planaid na òcrach agus ar cuantan làn treallaich.
Fad ùine ro fhada a-nis, tha cuid air breugan a chreidsinn; gun urrainn dhuinn ar n-àrainneachd a dhìon a-mhàin tro ar roghainnean anns na bùithtean. ’S e an fhìrinn nach eil ach aon roghainn againn; chan e roghainn a th’ ann eadar càr mòr agus càr beag, ach eadar calpachas nua-libearalach agus slàinte agus sàbhailteachd ar planaid.
’S e atharrachaidhean phoilitigeach a tha a dhìth oirnn agus tha sinn feumach air iomairtean phoilitigeach, mar stailcean den leithid seo, gus airean a thogail agus na h-atharrachaidhean sin fhaighinn. Tha mi an dòchas, ann an ùine nach ro fhada, gum faic sinn barrachd stailcean mar seo agus gun tèid na h-inbhich ann sàs annta cuideachd, agus gum bi sinne uile a cheart cho dàna is misneachail is a tha a’ chlann-sgoile seo.
SUMMARY:
A new generation of activists proved themselves last Friday, when thousands of schoolchildren from across the UK went on strike demanding action to prevent climate-change. The science is beyond doubt, and dealing with this problem requires political deeds not just consumer choices. I hope that more adults join in with the future strikes and that we all follow these children and their bravery and determination.
GLOSSARY:
Ginealach – Generation Atharrachadh
na gnàth-shìde – Climate change
Blàthachadh na cruinne – Global warming
Why are you making commenting on The National only available to subscribers?
We know there are thousands of National readers who want to debate, argue and go back and forth in the comments section of our stories. We’ve got the most informed readers in Scotland, asking each other the big questions about the future of our country.
Unfortunately, though, these important debates are being spoiled by a vocal minority of trolls who aren’t really interested in the issues, try to derail the conversations, register under fake names, and post vile abuse.
So that’s why we’ve decided to make the ability to comment only available to our paying subscribers. That way, all the trolls who post abuse on our website will have to pay if they want to join the debate – and risk a permanent ban from the account that they subscribe with.
The conversation will go back to what it should be about – people who care passionately about the issues, but disagree constructively on what we should do about them. Let’s get that debate started!
Callum Baird, Editor of The National
Comments: Our rules
We want our comments to be a lively and valuable part of our community - a place where readers can debate and engage with the most important local issues. The ability to comment on our stories is a privilege, not a right, however, and that privilege may be withdrawn if it is abused or misused.
Please report any comments that break our rules.
Read the rules hereLast Updated:
Report this comment Cancel